Waarom moet je niezen als je in de zon kijkt?

Foto: Flickr/Quinn Norton

Van driemaal niezen komt helaas geen mooi weer. Maar mooi weer kan wel een flinke niesbui teweeg brengen. De ernst van de zaak loopt nogal uiteen: sommige mensen komen na het kijken in de zon weg met een enkel niesje, terwijl anderen worden overrompeld door een waterval aan oncontroleerbare niezen, tot wel twintig achter elkaar. Waardoor wordt dit neuskriebelopwekkende effect van de zon precies veroorzaakt?

Etsjoe!
Er is in ieder geval een officiële naam voor het fenomeen: het Achoo-syndroom, met als toepasselijk uitspraak ‘etsjoe’. Dat staat voor Autosomal dominant Compelling Helio-Ophtalmic Outburst-syndroom, wat in normaal Nederlands min of meer ‘een erfelijke drang om oncontroleerbaar te niezen bij fel licht’ betekent. Een flink deel van de wereldbevolking heeft er trouwens last van: naar schatting ongeveer een kwart.

Kortsluiting
‘Bij mensen met het Achoo-syndroom ontstaat eigenlijk een soort kortsluiting’, weet Rico Rinkel, KNO-arts bij Medisch Centrum van de Vrije Universiteit in Amsterdam. ‘Normaal gesproken is de nies een beschermingsreactie op lichaamsvreemde stoffen die je lichaam er als een gek uit wilt krijgen. Stoffen als pollen prikkelen de binnenkant van de neus, waar zenuwen zitten die een signaal direct naar de hersenen sturen. Het brein vertelt het lichaam vervolgens lucht naar buiten te persen.’ Dat gaat met grof geweld: de luchtsnelheid kan door de smalle kanalen van de neus oplopen tot wel 150 kilometer per uur.

De kortsluiting ontstaat waarschijnlijk in zenuwen in je gezicht waarmee je kunt prikkels uit de omgeving waarneemt. Die staan niet goed afgesteld, waardoor de hersenen bij fel licht ten onrechte denken dat er iets in de neus zit. En niet alleen bij fel licht, ook scherpe kauwgom, pepermunt of mentholsnoepjes kunnen dan een flinke niesbui veroorzaken.

Lariekoek
Is dat erg? Nee, denkt Rinkel. ‘De enige niesproblematiek die ik tegenkom wordt veroorzaakt door een allergie. Maar ook dan kan de nies zelf weinig kwaad, zelfs niet als je hem inhoudt. De kracht die daarmee gepaard gaat is niet groot genoeg om schade aan je ogen, oren, longen of luchtwegen toe te brengen. En dat je ogen eruit zouden vallen als je die tijdens het niezen openhoudt, dat is al helemaal lariekoek.’

Er zijn dan ook geen medicijnen beschikbaar voor mensen die aan het Achoo-syndroom lijden. Als iemand deze ‘aandoening’ eenmaal ontwikkelt, gaat hij nooit meer weg. Des te meer reden om de nies niet te onderdrukken en met overgave te genieten van de reeks nasale ontladingen op een mooie zomerse dag. Met hand voor de mond natuurlijk.

Meer informatie:

-          Waarom we niezen? Clipphanger maakte er een informatieve animatie over
-          Ooit een nies in slow motion gezien?
-          Wat voor niezer ben jij? Quest ontwikkelde De Grote Niestest

door
Steijn van Schie