Babyvruchtjes in een vrucht

Fotocredit: W. Rebel

Navelsinaasappel
‘Het gaat bij sinaasappels waarschijnlijk om een navelsinaasappel’, leert navraag bij de Chinese onderzoeker Xiu-Xin Deng, die in 2012 bijna het volledige dna van de sinaasappel publiceerde in Nature. ‘De navelsinaasappel is een mutant die tweehonderd jaar geleden is gevonden bij een klooster in Brazilië. Het was een zaadloze sinaasappel met een kleine vrucht binnenin de vrucht. Hij kreeg de bijnaam zwangere sinaasappel en later navelsinaasappel, omdat een plek aan de buitenkant  op een navel lijkt.’

Klonen
Een mutant dus, een sinaasappel met afwijkend dna. Maar wel een met voordelen: zaadloos en zoeter dan de andere sinaasappels. Maar gewoon doorkweken zat er voor de ontdekkers destijds niet in. Omdat de navelsinaasappel steriel is, moet vermeerdering langs andere weg plaatsvinden dan via de zaden. Daarom wordt de soort vermeerderd via enten. Dat gebeurt door een bloeiende knop van een boom te snijden en te enten op de stam of wortel van een andere citrusboom. Doordat de boom op deze manier vermeerderd wordt, zijn alle sinaasappelbomen klonen en behouden daarom de mutatie. Elke sinaasappel is zaadloos en heeft een meer of minder goed ontwikkelde kleine vrucht in zich. Momenteel is de navelsinaasappel wereldwijd de meest gegeten handsinaasappel.

Paprika
Dit laatste is wellicht ook interessant voor Ep Heuvelink, paprika-onderzoeker bij Wageningen Universiteit. Hij deed enkele jaren geleden onderzoek naar mogelijkheden om zaadloze paprika’s te telen. Juist bij zaadloze of zaadarme paprika’s komen mini-vruchtjes in de volgroeide paprika vaak voor. Want als de zaden zich niet ontwikkelen, krijgen andere processen een kans. Heuvelink: ‘In een vrucht zitten altijd wel abnormale eicellen. Normaal groeien de goede eicellen uit tot zaadjes en de abnormale ontwikkelen zich niet. Maar als de andere eicellen onbevrucht blijven, groeien de abnormale eicellen juist uit tot zogenoemde carpelloiden.’ Die carpelloiden zijn dus de kleine  vruchtjes die soms als verrassing in de grote vrucht zitten. Alhoewel. Ze mogen er misschien soms zo uitzien, maar vruchten zijn het volgens Heuvelink niet. ‘Het is bij paprika meer een soort woekerweefsel.’

Achtergrondinformatie:
- Informatie over bevruchting van bloemen
- School tv over vruchten en zaden
- Kweek zelf een plantje uit aardbeienpitjes
- Kom 2 en 3 april kijken hoe een paprika gekweekt wordt in de kas 

door
Koen Moons