Helpt koud water drinken tegen hitte?
De eerste signalen van oververhitting zijn onschuldig lijkende symptomen als duizeligheid, misselijkheid en vermoeidheid, vertelt Coen Bongers van het Radboud Universitair Medisch Centrum – hij doet onderzoek naar warmte en sportprestaties. ‘Het lichaam probeert de temperatuur rond 37 graden te houden. Als de temperatuur stijgt, door inspanning of door omgevingswarmte, kunnen er problemen ontstaan. Wat je dan vooral ziet is hittekramp in de spieren, transpireren en hoofdpijn.’ Zeker bij de combinatie van hitte en inspanning kan die lichaamstemperatuur snel oplopen, vertelt Bongers, doordat de mogelijkheid om hitte af te geven beperkt wordt.
Afkoelen
Op internet doen veel tips de ronde om het lichaam koel te houden op zomerse dagen, variërend van lakens in de koelkast leggen, pittig eten of een ijsbad nemen. Het lichaam koel houden kan inderdaad op diverse manieren, vertelt Bongers. ‘Het dragen van een koelvest, drinken van ijsschaafsel of nemen van een koude douche voorafgaand aan een inspanning zorgt voor een grotere buffer om te kunnen stijgen in temperatuur. In rust helpt het ook om voldoende te drinken, uit de zon te blijven, luchtige kleding te dragen en in een koele omgeving te verblijven, zodat het lichaam zijn warmte kwijt kan.’
Eenmaal oververhit zijn er weer heel andere maatregelen te adviseren. De meest gehoorde tip die tegelijkertijd veel discussie oplevert is het drinken van koud water. Die zou het lichaam ofwel afkoelen, of het zou juist aanzetten tot harder werken om die kou te verwerken, waardoor het lichaam zou opwarmen. Is een kop thee niet beter?
Zweten
Te koud drinken is niet verstandig, zegt Bongers. Oververhitting kan het beste worden bestreden door het lichaam geleidelijk te koelen, ‘Wat je eigenlijk wil is je bloedvaten openzetten om meer warmte af te kunnen geven. Als je te snel te veel koud water drinkt gaan de bloedvaten zich juist vernauwen; dat heeft een tegengesteld effect.’ Hetzelfde geldt voor een koude douche: beter is lauw water. En die kop thee? De Canadese onderzoeker Ollie Jay testte het idee in zijn Thermal Ergonomics Laboratory met fietsers die hij volhing met sensoren (Acta Physiologica, oktober 2012). De conclusie: een kop thee helpt inderdaad om af te koelen, maar alleen onder bepaalde omstandigheden. ‘Wat we ontdekten is dat je disproportioneel veel gaat zweten wanneer je een warme drank drinkt’, zegt Jay tegen Smithsonian.com. ‘Ja, een warme drank is warmer dan je lichaamstemperatuur, maar de toename in zweet – als dat tenminste kan verdampen – compenseert ruimschoots voor de toevoegde warmte.’ De kerntemperatuur van het lichaam stijgt daarbij overigens niet, ontdekte Jay. En het zweet moet dus wel kunnen verdampen. ‘Op een hele warme en vochtige dag, of als je veel kleding draagt, en het zweet niet van de huid kan verdampen, dan is een warme drank een slecht idee.’
Trainen
Het vermogen beter met warmte om te gaan is – voor gezonde mensen – overigens wel te trainen, vertelt de Nijmeegse Bongers. Sporters zijn daar gemiddeld al beter in. ‘Sporters worden vaker blootgesteld aan lichamelijk stressvolle condities, waardoor hun lichaam sneller zweet en makkelijker warmte afgeeft’, zegt Bongers. ‘Ook acclimatiseren in een warme omgeving helpt om te leren beter warmte af te geven.’ Laat die hittegolf nog maar even duren dus.
door Maartje Kouwen