Groeien vingerafdrukken altijd weer terug?
Even onvoorzichtig met het keukenmes en oeps: daar gaat een stukje vingertop. Eerst is er veel bloed, dan resten een rauwe vleeswond en veel vragen. Waar is het afgehakte vingeronderdeel gebleven? Zal dit wel genezen? Komt die vingerafdruk ooit nog terug? En is het mogelijk – zoals Hollywoodfilms als Men in Black en Se7en, suggereren vingerafdrukken permanent te verwijderen en zo de politie op een dwaalspoor te brengen?
Om te beoordelen of deze scenario’s realistisch zijn, is het goed wat meer te weten over papillairlijnen, zoals de fijne ribbels op de vingertoppen en onder de tenen in vaktermen heten. Ze lopen van de vingertop helemaal door tot aan de pols, en ook de hele voetzool is getekend door lijnen. De lijntjes ontstaan bij embryo’s rond de zeventiende week van de ontwikkeling. Daaraan voorafgaand hebben ze een soort kussentjes op handen en voeten, die inkrimpen en een geribbeld patroon achterlaten.
Onder elke verhoogde papillairlijn ligt dan een huidplooi met daarin een rij klieren. Deze huidpapillen steken van de dermis in de bovenliggende epidermis en bepalen dus de uiteindelijke vingerafdruk. Hun patroon is deels erfelijk bepaald – er is een zekere verwantschap tussen de bogen, lussen en kringen van familieleden – maar staan ook onder invloed van omgevingsfactoren tijdens de zwangerschap.
Door deze diepgelegen oorsprong kunnen criminelen zich beter de moeite besparen om te proberen hun vingerafdrukken permanent te verwijderen, stelt Jeroen Warnaar van het Nederlands Forensisch Instituut. ‘De lijnen in vingertoppen groeien gewoon terug, en ook met hetzelfde patroon. Alleen als de onderste laag van de huid beschadigd raakt kunnen de lijnen onvolledig terugkomen, of helemaal verdwijnen.’ Om tot een dergelijke beschadiging te komen moet echter heel wat huid verdwijnen, vult hij aan: ‘Dan zit je op het niveau van derdegraads brandwonden. Weinig criminelen zijn bereid zichzelf dat aan te doen.’
Identificatie op basis van achtergelaten vingerafdrukken is in de praktijk eenvoudig te voorkomen door handschoenen aan te trekken, merkt Warnaar op – mits criminelen eraan denken. ‘Bovendien is een vingerafdruk met een verstoord lijnenpatroon misschien nog wel makkelijker te identificeren.’ En er kan een tijdsindicatie uit worden opgemaakt, vult hij aan: is de afdruk achtergelaten voor of na het beschadigen van de vingerlijnen? ‘Bovendien laat iemand met kapotte vingers mogelijk makkelijker dna achter, waardoor hij via dna-onderzoek te achterhalen is.’ Het idee doet het lekker in fictie, concludeert Warnaar, maar hij heeft nog geen verwijderde vingertoppen in een zaak gezien.
Mensen die zich desondanks toch de pijn en gevaren van het vernietigen van hun papillairlijnen willen aandoen, verliezen daarmee meer dan alleen een deel van hun identiteit. Zo helpen de lijntjes meer grip te krijgen op gladde voorwerpen, doordat ze de frictie tussen huid en de oppervlakte van het voorwerp vergroten. En volgens Frans onderzoekers helpen de lijnen ook beter te voelen. Ze publiceerden in 2009 in Science over experimenten waarin ze namaakvingers met en zonder ribbels erop verschillende oppervlakten lieten bevoelen. Uit hun meetresultaten concludeerden ze dat gladde vingers beduidend minder goed in staat zijn fijne structuren waar te nemen dan vingers met kunstmatige papillairlijnen. De ribbels versterken de vibraties die optreden in een tastende huid, waardoor zenuwen de voelsignalen beter oppikken.
Achtergrondinformatie:
- Uitzending van het Klokhuis over vingerafdrukken
- Bericht van het NOS Journaal over vingerafdrukken die verdwijnen door kankermedicijnen
Dit bericht verscheen eerder in Bionieuws van 31 mei 2015
door Jeroen Scharroo