Muzikaal water
Als je praat of zingt laat je de lucht trillen. Doordat je stembanden heel hard heen en weer trillen ontstaan er geluidsgolven. Om je hier een beetje een voorstelling van te maken kun je een proefje doen. Gooi een steentje in een grote bak water en je ziet dat er cirkels van golven op het wateroppervlak verschijnen. Hoe groter de cirkels worden, hoe kleiner de golven. Dit gebeurt ook in de lucht als je praat, zingt of een instrument bespeelt. Deze geluidsgolven zijn niet te zien, maar wel te horen als ze jouw oor bereiken. In het oor worden de geluidsgolven via het trommelvlies, de gehoorbeentjes (hamer, aambeeld en stijgbeugel) en het slakkenhuis omgezet in een signaal dat de gehoorzenuw naar de hersenen leidt. Hoe langer de geluidsgolven erover doen om jouw oor te bereiken, hoe zwakker de golven en hoe zachter het geluid. Net zoals bij het steentje in het water de cirkels langzaam vervagen.
Muziekinstrumenten laten de lucht om ons heen trillen, maar de geluidsgolven kunnen zich ook door het water voortbewegen. Dat betekent dat we ook met water muziek kunnen maken! Om dit te doen hebben we flessen, water en een potlood nodig. De ene fles vul je met meer water dan de andere. Hiermee kun je een mooie toonladder maken. De toon van het geluid is namelijk afhankelijk van de hoeveelheid water (of lucht) die je laat trillen. Hoe minder water (of lucht) je laat trillen, hoe hoger de toon. Probeer maar eens: tik met je potlood tegen één van de flessen aan en tik vervolgens met het potlood tegen een fles met minder water aan. Hoe meer flessen je gebruikt, hoe meer verschillende tonen je kunt spelen.
Door met het potlood tegen de fles te tikken, laat je het water in de fles trillen. De geluidsgolven die door de trillingen ontstaan, verplaatsen zich van het water door de lucht naar jouw oren. Blaas nu eens over de opening van dezelfde flessen. Hoor je een verschil? Doordat je blaast, zal niet het water maar de lucht in de fles gaan trillen. De fles met veel water heeft maar weinig lucht waardoor er nu een hogere toon zal klinken. De fles met weinig water en veel lucht zal nu een lage toon laten horen. De hoogte van de toon is dus afhankelijk van de inhoud van de fles.
Wil je het geluid nog mooier laten klinken? Hang de flessen dan aan een touwtje, zodat de trillingen makkelijker door de lucht verspreid kunnen worden. Nu je weet hoe je muziek kunt maken met water, kun je zelfs proberen om een liedje te spelen! Denk bijvoorbeeld aan ‘altijd is kortjakje ziek’, ‘Berend Botje’ of ‘vader Jacob’.
Lesdoel: de kinderen kennis laten maken met geluidsgolven
Lesduur: 30 minuten
Werkwijze: groepjes van twee
Benodigdheden: flessen, water en potloden
door Shira Bonnink