Een kleurrijk bloemenfeestje
Overal om ons heen zijn planten: in de tuin, het park, de bloemen in de vaas op tafel en natuurlijk een groot deel van ons eten. Al deze planten hebben water nodig om te groeien. Maar hoe nemen planten eigenlijk water op? Met dit experiment kun je letterlijk zien dat een plant het water opzuigt naar al zijn bladeren!
In dit experiment gebruiken we voedingskleurstof om het proces van water opzuigen zichtbaar te maken. Planten zuigen water op door het xyleem, een vaatsysteem dat door middel van een vacuum water naar alle delen van de plant toetrekt. Het werkt zo: door de bladeren van de plant of bloem verdampt water, en daardoor wordt het water in het xyleem verder omhoog getrokken om de leegte op te vullen. Zo wordt er altijd water door de plant getransporteerd als de plant transpireert.
In mindere mate werkt ook mee dat de watermoleculen aangetrokken worden tot de moleculen in het xyleem, dit wordt capillaire actie genoemd. Dit klinkt misschien ingewikkeld, maar het gaat zo: alle moleculen trekken elkaar aan, maar niet allemaal even hard. De moleculen in het xyleem trekken harder aan de watermoleculen dan de watermoleculen aan elkaar (de adhesie is groter dan de cohesie) en daarom zullen de watermoleculen langzaam omhoog bewegen.
Door een voedingskleurstof aan water toe te voegen en daar bloemen of bladeren in te zetten kun je zien waar het water allemaal naartoe gaat in de vaten. Het beste gebruik je hiervoor witte bloemen of bijvoorbeeld koolbladeren. Zorg dat er per groepje of tweetal minimaal 3 mooi afgesneden bloemen of bladeren beschikbaar zijn, vaasjes, glazen of bakjes waar ze in kunnen en goede voedingskleurstoffen. Voor de lagere groepen is het ook leuk om zelf het experiment te doen als demonstratie.
Voeg aan ieder vaasje of bakje flink wat druppels voedinsgkleurstof toe, minimaal 10 druppels per 50 ml (hangt af van welke voedinsgkleurstof je gebruikt, in dit experiment is dat die van Dr. Oetker). Let op! Het water moet echt goed donker gekleurd zijn om de planten goed te laten kleuren (donkerder dan op de omslagfoto). Voeg water toe en roer totdat alles goed is gemengd. Als het water nog niet donker genoeg is voeg je nog wat meer kleurstof toe. Dan kunnen de bloemen en bladeren het water in en kan het wachten beginnen!
Na een paar uur ga je al zien dat de uiteinden van de bladeren kleur krijgen. Het met voedinsgkleurstof is bij het blad aangekomen, het water is verdampt maar de kleurstof is achtergebleven op het blad. Zo zal de plant steeds verder kleuren, de volgende dag heb je als het goed is een kleurrijke verzameling aan bloemen en bladeren staan. Valt de kleur toch tegen? Voeg dan gewoon nog meer kleurstof toe en wacht nog een nachtje.
Tips:
- In dit experiment werkte blauw het beste, gebruik meer van geel en rood of gebruik een hele goede voedingskleurstof met een hoge kleurkracht
- Meng verschillende voedinsgkleurstoffen voor andere kleuren
- Snij het uiteinde van een steel in tweeën en zet elk uiteinde in een andere kleur, wat gebeurt er met de bloem?
- Probeer het eens met een ander soort steel of blad, bijvoorbeeld een bleekselderijstengel
Leerdoel: Kennis maken met het vatensysteem van planten
Lesduur: 30 minuten en 15 minuten de volgende dag
Werkwijze: In tweetallen of in groepjes
Benodigdheden per tweetal of groepje: minimaal 3 afgesneden witte bloemen of koolbladeren, vaasjes, bekers of bakjes om ze in te zetten, verschillende kleuren voedingskleurstof en water.
door Nikki Doornhein