Bomen met een geheugen
Bomen kunnen een zachte winter minstens een jaar lang onthouden. Dat ontdekten Belgische onderzoekers toen ze experimenten deden met eiken en beuken.
De biologen plantten een aantal jonge boompjes in kleine kasjes die ze van 2009 op 2010 de hele winter en lente 6 graden warmer stookten dan de omgeving. Ter controle zetten ze ook een paar boompjes in onverwarmde kasjes. De verwarmde boompjes bleken in 2010 vroeger in het blad te komen dan de onverwarmde exemplaren.
Daarna plantten de onderzoekers de boompjes allemaal in het open veld. Tot hun verrassing lieten de eerder verwarmde boompjes vervolgens in de herfst vroeger hun blad vallen dan de boompjes die het koud hadden gehad in de winter. En nog verrassender: ook in het voorjaar van 2011 liepen de bijgestookte boompjes eerder uit. Ondanks dat het al een jaar geleden was dat ze een warmere winter hadden meegemaakt!
Het vroeger afvallen van het blad in de herfst is volgens de onderzoekers wel te verklaren. Met hun bladeren vangen de bomen zonne-energie op, die ze opslaan in de vorm van suikers. Doordat ze daarmee al vroeg beginnen, hebben ze ook vroeger in het jaar voldoende suikers opgeslagen en kunnen ze hun bladeren laten vallen. Vervolgens begint het aantal koude dagen te tellen dat ze minimaal nodig hebben in een winter.
Zelf testsen
Zelf testen welke invloed warmte en koude hebben op groei van planten? Doe eens een proefje met tuinkers. Zaai twee bakjes in met tuinkers. Laat de ene ontkiemen bij kamertemperatuur, het andere in de koelkast. Maar let op: net als de Belgische onderzoekers wil je de twee groepen wel eerlijk kunnen vergelijken. Daarom moeten beide bakjes dezelfde lichtomstandigheden hebben. Het makkelijkst is ze beiden in een goed verduisterende kartonnen doos te zetten.
Observeer na vijf dagen de verschillen in ontkieming en groei. Laat vanaf nu beide bakjes verder groeien bij kamertemperatuur en in het licht. Wat zijn de verschillen na nog eens vijf dagen? En na tien dagen? Halen de gekoeld kiemende tuinkersplantjes hun concurrenten nog in?
Foto: Yongshuo Fu
door Jeroen Scharroo