De topsporters uit het dierenrijk
De cheeta of jachtluipaard is de Usain Bolt van de katachtigen. Deze ranke megapoes maakt de savanne onveilig met zijn sprintkwaliteiten. Hij kan wel 110 kilometer per uur rennen en is daarmee het snelste landdier ter wereld. Even ter vergelijking. Usain Bolt is wereldrecordhouder op de 100 meter. Zijn record uit 2009 staat nog steeds op 9,58 seconden. Dat is omgerekend bijna 38 kilometer per uur. Laat leerlingen dit sommetje maar narekenen. De cheeta is ruimgenomen drie keer zo snel als de mens (Ussain Bolt). Een hele prestatie toch?
Deze les bestaat uit een paar opdrachten waarin leerlingen uitzoeken wat de snelste landdieren zijn en wat deze dieren dan eten. Hoe komen die vlugge dieren aan hun eten? Sprinten ze achter hun prooi aan? Of zijn het juist planteneters zoals gazelles die soms hard moeten vluchten om niet te eindigen als malse biefstuk.
Als ze de snelste landdieren hebben vergeleken met elkaar doen ze hetzelfde voor waterdieren. Welk dier zwemt het snelst? Een dolfijn, haai of pinguïn misschien? Door de bouw van de snelste zwemmers te vergelijken met die van een mens komen ze erachter dat mensen veel minder gestroomlijnd zijn dan bijvoorbeeld een pinguïn. Stroomlijning zorgt voor minder weerstand en als je dan ook nog veel voorstuwing hebt dan kan je lekker hard door het water gaan.
Om te onderzoeken wat de vorm van het lijf met de stroomlijn doet voeren de leerlingen een proefje uit. Ze boetseren verschillende vormen en prikken deze op een plank met een schroef of spijker vast. Nu kunnen ze de plank schuin onder de kraan houden en bekijken hoe het water langs de vorm glijdt. Een gestroomlijnde vorm laat het water er mooi langs lopen en heeft dus minder weerstand.
In het laatste deel van de les bekijken leerlingen de Klokhuis Uitzending over spieren. Ze leren wat de functie is van spieren en leren enkele namen kennen van spieren. Zo is de dikste spier je bilspier. Ook komen ze erachter dat spieren van sprinters anders zijn dan die van marathonlopers. De spieren van Usain Bolt zijn net als bij cheeta’s echte sprintspieren die korte tijd veel kracht kunnen leveren. Die sprintspieren (fast twitch spieren) zijn handig als je bijvoorbeeld nog even moet sprinten voor de trein. Maar ze houden het helaas niet zo lang vol. Een cheeta moet dan ook wel een half uur bijkomen na zo’n recordsprint!
Bekijk de Klokhuis uitzending over spieren
Download het werkblad voor de leerlingen
Download de docentenhandleiding
Foto: Malene Thyssen/Wikimedia
door Tycho Malmberg